Translation of a Passage from the Krsna Uddhava Samvada Section of the Eleventh Book of the Bhagavata: The Glory of the Company of the Pure Devotees of the Lord

একাদশ স্কন্ধ কৃষ্ণ-উদ্ধৱ সংবাদ মাধৱে বোলন্ত সখি শুনা পৰিচ্ছেদ ৷ পঢ়ে সৱে শাস্ত্ৰ যদি জানৈ চাৰিবেদ ৷৷ কৰিতে নপাৰৈ মোত তথাপি ভকতি ৷ নলৱয় নৰে যাৱে সন্তৰ সঙ্গতি ৷৷ ১৭৩ কাণত কহন্ত কথা কৃষ্ণে গোপ্য কৰি ৷ নাহিকে উপায় সখি সুসঙ্গক সৰি ৷৷ আহ্মাক নপাৱৈ পুনু জ্ঞানী কৰ্ম্মীলোক ৷ সাধুসঙ্গে অৱশ্যেকে বশ্য কৰে মোক ৷৷ ১৭৪ নপাৱৈ মোহোক যাগ যোগ যজ্ঞ দানে ৷ মহামন্ত্ৰ জাপ্য কোটি শত তীৰ্থ স্নানে ৷৷ নপাৱৈ আহ্মাক একাদশী উপৱাসে ৷ নকৰয় বশ্য মোক পৰম সন্ন্যাসে ৷৷ ১৭৫ আন কৰ্ম্ম কৰিয়া মিছাত মৰৈ লোকে ৷ ভকতৰ সঙ্গেশে সম্যকে জানৈ মোকে ৷৷ কহিলোহো মহাগোপ্য কথাক উদ্ধৱ ৷ যিহেতু ভকত তুমি পৰম বান্ধৱ ৷৷ ১৭৬ মোক্ষতো অধিক সখি সাধুৰ সঙ্গম ৷ যাহাৰ ৰেণুক স্বৰ্গসুখো নুহি সম ৷৷ সাধুসঙ্গে অনেকে পাইলেক মোৰ গতি ৷ দেঞঁ লেখা সখি তাক শুনিয়ো সম্প্ৰতি ৷৷ ১৭৭ যক্ষ ৰক্ষ বৃক্ষ পক্ষীপশু পালে পালে ৷ স্ত্ৰী শূদ্ৰ অন্ত্যজাতি অধম চাণ্ডালে ৷৷ ইসৱতো অধিক অনেক পাপমতি ৷ ভকতৰ সঙ্গত পাইলেক মোৰ গতি ৷৷ ১৭৮ বিভীষণ বীৰ বৃষপৰ্ব্বা বলি বাণ ৷ জাম্বৱন্ত জটায়ু সুগ্ৰীৱ হনুমান ৷৷ মালাকাৰ কুজী ধৰ্ম্ম ব্যাধ তুলাধাৰ ৷ দ্বিজভাৰ্য্যা ব্ৰজবাসী গোপী অনাচাৰ ৷৷ ১৭৯ নাহি তপ ব্ৰত শৌচ নপঢ়িলে বেদ ৷ নজানয় জ্ঞান একো শাস্ত্ৰ তত্ত্বভেদ ৷৷ কেৱলে সাধুৰ সঙ্গে সুখে পাইলা গতি ৷ সত্‍সঙ্গত পৰে নাই উপায় সম্প্ৰতি ৷৷ ১৮০ দেৱতো তীৰ্থতো কৰি ভকতেসে বৰ ৷ ভকতক ভজিলে গুচয় কৰ্ম্ম জড় ৷৷ কৰৈ তেৱে ভকতি ঈশ্বৰ মোক মানি ৷ কহিলো তোহ্মাত ইটো সখি সত্যবাণী ৷৷ ১৮১ মঞিঁ এৰে ভকতৰ নাহিকে অন্তৰ ৷ মোৰ সঙ্গ এৰে সৰি সঙ্গতি সন্তৰ ৷৷ এতেকে লৈয়োক সাধুসঙ্গ সৰ্ব্বক্ষণ ৷ শুনিয়োক সখি আৱে সাধুৰ লক্ষণ ৷৷ ১৮২ ভকতেসে সমস্তে পুণ্যৰ হোৱৈ পাত্ৰ ৷ জানি নিজধৰ্ম্ম তেজি মোক ভজৈ মাত্ৰ ৷৷ সুদৃঢ় বিশ্বাসে মোকে কৰিলে নিশ্চয় ৷ সেহি মহাসাধু সখি নাহিকে সংশয় ৷৷ ১৮৩

The Eleventh Book of the Bhagavata The Dialogue Between Krsna and Uddhava Madhava said, “Beloved mate, listen to this verdict of mine. Let one read all the sastras and study all four Vedas. Yet, one would not have the capacity to do bhakti to me as long as one does not take the pure-devotees’ company.” 173 Krsna then whispers this secret into the ear of Uddhava, “O beloved mate! Friend, closest and dearest! There is no other way apart from the company of the pure devotees. Furthermore, I am not obtained by the doers of prescribed Vedic action or by the intellectualists. It is only the association with pure-devotees that certainly makes me subservient. 174 I am not obtained through sacrifice, oblations, yoga or through charity. Nor through incanting great mantras or bathing in billions of tirthas. Nor can one get me by holding fasts on days like ekadasi, etc. Nor can supreme renunciation make me subservient. 175 In vain do people die doing these various karmas. For it is only the company of the bhaktas, the pure devotees, that knows me correctly. I have told you the most confidential secret, Uddhava! As you are my devotee and supreme friend! 176 Beloved mate, greater than even salvation is the congregation of pure devotees even a particle of which the happiness of heaven cannot equal. By associating with pure devotees, many have already obtained my abode. I will now read out their list, beloved mate; please listen to it currently. 177 The ghosts (yaksa) and the monsters (raksa), the trees (vrksa) and the birds (paksi) and herds and herds of beasts (pasu), the women (stri) and the sudras, the lowest among the castes and the untouchables and outcastes (candala). And many other rascally individuals even worse than these! By associating with my pure devotees obtained my state. 178 Brave Vibhisana, Vrsaparva, Bali and Bana. Jambavanta, Jatayu, Sugriva, Hanumana. The garland-maker, the hunchback Kubja, Dharma Vyadha and the bearer of balance. The dvijas’ wives, the residents of Vraja and the Gopis of devious conduct. 179 They did not do even an iota of austerity, holding of vow, ablution and purification; and they never read the Vedas. They do not know any jnana; have no knowledge at all of the sastras and of the difference between the tattvas. Solely through the company of pure-devotees, they happily obtained deliverance. Apart from associating with the pure devotees, there is no other path presently. 180 Greater than even the cosmic-entities (devas) and the pilgrimage-spots (tirthas) are the bhaktas. When one does worship to the bhaktas, one’s matter-like state resulting from entanglement in desire-actuated material action, is removed. And only then one does pure devotion to me, knowing me to be the supreme Lord. O beloved mate! I tell you this word of truth— 181 There is no difference between my pure devotees and me. The company of the santas is the same as my company. Therefore, please take the company of the sadhus at all times without a break. Listen, now, beloved mate, to what is the distinguishing characteristic (laksana) of the saintly one (sadhu). 182 Knowing that only the bhakta is eligible for receiving all religious merit (punya), the one who, forsaking completely one’s own dharma—the injunctions corresponding to one’s assigned varna etc.—does devotion only to me and who has resolved unshakably on me solely, that one, doubtless, is the greatest sadhu only.” 183

Translation of a Passage from Bhattadeva's Katha Bhagavata: Book XI, Krishna Uddhava Samvada

চতুৰ্দ্দশ অধ্যায় ভক্তি-যোগ কথা : চতুৰ্দ্দশ অধ্যায়ে ভক্তিযোগ কহিবা | উদ্ধৱে পুছন্ত : হে ভগৱন্ত! অনেকে অনেক সাধন কহে | তুমি ভক্তিমাত্ৰ কহা | তাত কোন শ্ৰেষ্ঠ আক মোত কহা | ভগৱন্তে বোলন্ত : পূৰ্ব্ব প্ৰলয়ত বেদ নষ্ট হৈলে মঞি আদ্যতে ব্ৰহ্মাত কহিলোঁ | ব্ৰহ্মায়ো মনু আদি পুত্ৰসৱত কহিলা | তাৰায়ো পুত্ৰত কহিলা, তেৱে দেৱ-দৈত্যে বেদক জানিলা | সৱে আপুনাৰ স্বভাৱে বেদক ব্যাখ্যা কৰি নানা কামে নানা সাধনত প্ৰবৰ্ত্তিল | তাক দেখি আন লোকো আচৰিল | তুমি সৱাকে তুচ্ছ ফল জানিবা | ভক্তিৰ মুখ্য ফল শুনা : নিৰপেক্ষ ভকতৰ যি সুখ হৈব তাক কদাচিতো নলভিব | যাতো ভক্তৰ দশোদিক সুখময় | এতেকে একান্ত ভকতে মোত বিনে মোক্ষ ব্ৰহ্মপদকো বাঞ্ছা নকৰে | মোৰো দেহত কৰি সেইসে প্ৰিয়তম | যাতো মঞি তাৰ পাছে পাছে ফুৰোঁ | সি যি সুখ পায়ে, তাক আন কেহো নজানে | উত্তম ভকতৰ কি কথা কহিবোঁ | বিষয়ীজনো মোৰ ভক্তিত কৃতাৰ্থ হয় | এতেকে জানিবা ভক্তিসে মোক বশ্য কৰে | (শ্লোক ১-২০) যোগাদিও নপাৰে, যাতো মোৰ ভক্তি দুৰাচাৰ চণ্ডালকো পবিত্ৰ কৰে | ভকতি বিনে আন সাধনে চিত শুদ্ধ নকৰে | প্ৰেমাদি বিনে কেমনে ভকতি জানিব | ভকতি বিনে কেমনে চিত্ত শুদ্ধ হৈব | এতেকে প্ৰেম-ভক্তিযুক্ত জনে জগতকে পবিত্ৰ কৰে | যেন অগ্নিয়ে সুৱৰ্ণৰ মল হৰে, তেমনে জানিবা ভকতিসে মল দূৰ কৰে | আন সাধনে তেমনে নপাৰে | ভকতি হৈলে অযত্নে জ্ঞান মিলয় | তেৱে মোত মাত্ৰ চিত্ত লাগি থাকয় | এতেকে তুমি আন সাধন এৰি মোত মাত্ৰ ভক্তি কৰা | [...] (শ্লোক ২১-৩০)

14th Chapter The Path of Bhakti Prose: In the 14th chapter, the Lord will speak on the path of bhakti. Uddhava asked, “O Lord of All Opulence! Various people prescribe various means (sadhana). You prescribe only pure devotion (bhakti). Please reveal to me which is the best among these.” The Lord replied, “When the Veda was lost in the previous dissolution (pralaya), I [retrieved it and] imparted it to Brahma first. Brahma also spoke it to Manu and the sons. They also transmitted it to their sons; only then did the devas and the daityas come to know the Veda. Everybody interpreted the Veda according to their own nature (svabhava) and began to engage in various means in order to fulfill their many desires. Seeing them, the other people also began to emulate. But, know that all of these means have extremely limited fruit. Listen to the chief fruit of bhakti. The other people cannot even hope to obtain the happiness that comes to the desireless (nirapeksa) devotee. As, for this devotee, all the ten directions overflow with happiness. Therefore, apart from me—my service—the single-minded devotee does not wish for even salvation and the abode of Brahma. I also love that one better than my own body. So much so that I even tag along behind him and follow him wherever he goes. The happiness that he obtains—that is unknowable by any other person. What to speak of the best devotees; even the ones addicted to sense-objects (visayi) secure accomplishment through my devotion. Therefore know that I am subordinated only through pure, desireless devotion. (Verses 1-20)  Even yoga, etc. is unable to do so. And since my bhakti purifies even the outcast not doing any prescribed actions, there is no means apart from bhakti for purification of heart. Now, how can bhakti be known without love (prema)? How can the heart be purified without bhakti? Therefore, know that it is the one endowed with love-filled devotion (prema bhakti) that sanctifies the entire world. Just as fire removes the dirt of gold, so also know that only love-filled devotion clears the dirt of the mind. The other means cannot do so in that manner. [As regards knowledge,] when devotion comes about, knowledge also comes automatically. Then, one’s heart remains attached to me, always. Therefore, forsaking all the other means—including the paths of karma and jnana—you do only devotion to me.” [...] (Verses 21-30)